مهندسی بهداشت حرفه ای ساوه   

اتانول يا اتيل الكل

يك مايع بيرنگ ، فرار، با بوي كمي مطبوع و طعم سوزاننده است كه با آب به هر نسبت تركيب مي شود.

TWA OSHA  1000 پي پي ام ( 1900 ميلي گرم در متر مكعب هوا مي باشد.

اتيل الكل در توليد نوشابه ها از پنج هزار سال قبل در مصر و چين استفاده شده است . در ده قرن قبل از ميلاد حضرت مسيح نيز اعراب فرايند تقطير براي توليد الكل غليظ را بوجود آوردند.( البته رازي دانشمند ايراني الكل را بصورت خالص كشف كرد)

امروزه اتانول به وسيله تخمير ( يا هيدروليز و تخمير) شكر موجود در ميوه ها توليد مي شود.

علاوه بر مصرف اتانول در نوشابه ها ، در تهيه بسياري از توليدات صنعتي نيز از آن استفاده مي كنند كه بوسيله فرآيندهاي شيميايي تهيه مي شود.

اتانول سوخت نسبتا خوبی برای موتورهاست و در صنعت ، بصورتهای مختلفی استفاده می‌شود. اتانول مورد مصرف در صنعت را معمولا از واکنش كاتاليزوري آب با اتيلن توليد می‌کنند. اين يک واکنش افزايشی است که در آن يک مولكول آب شکافته شده ، قطعات حاصل از آن به اتمهای كربن در پيوند دوگانه اضافه می‌شود. اين فرايند ، توليد اتانول اقتصادی‌تر از توليد آن با مخمر است.
امروزه برای توليد تجارتی آسان آن تخمير مواد آلی زائد مانند خرده چوب و خاک اره پيشنهاد شده است. اتانول صنعتی برای مصرف انسان ، نامناسب است، زيرا به آن ، مقادير کمی  متانول و مواد سمی ديگر اضافه می‌شود.

اتيلن حاصل از گاز طبيعي يا تجزيه محصولات نفتي تحت تاثير اسيد سولفوريك غليظ به اتيل هيدروژن سولفات و دي اتيل سولفات تبديل مي شود.كه پس از هيدروليز اتيل الكل بدست مي آيد.

در فرآيند ديگري اتيلن تحت تاثير آب با حضور اسيد سولفوريك در فشار 70 كيلوگرم نيرو بر سانتيمتر مربع و در دماي 300 درجه سانتيگراد مستقيما به الكل تبديل مي شود.

كاربرد ها:

اتانول بدليل نقطه ذوب پائين در صنعت ضديخ‌سازی استفاده می‌شود. حلال بسيار خوبی است و در صنعت عطرسازی ، رنگسازی و … استفاده می‌شود. محلول %85 – 70 آن بعنوان محلول ضدعفونی کننده کاربرد دارد. اتانول با تغيير دادن پروتئين و حل کردن چربي، ميکرو ارگانيسمهای آنها را از بين می‌برد. البته اين عمل فقط در برابر باكتريهاو ويروسها و قارچها موثر است، ولی در مقابل هاگ ، باکتريها تاثيری ندارد. اتانول همچنين در صنايع مشروبات الکلی به ميزان گسترده ای مورد استفاده قرار می‌گيرد.

اثر روي بدن:

از طريق استنشاقي ، پوستي و گوارشي روي بدن انسان اثر مي گذارد.

اثر روي پوست مانند ساير حلالهاي چربي است و در صورت عدم احتياط باعث التهاب پوست مي شود.

هر چند خوردن الكل صنعتي بعيد به نظر مي رسد ولي ممكن است توسط افراد معتاد استفاده شود.از آنجا كه به الكل صنعتي مواد گوناگوني جهت جلوگيري از استفاده خوراكي افزوده مي شود و گاه اين مواد اثرات سوء بيشتري از الكل به تنهايي دارند لذا در صورت مصرف الكل صنعتي بصورت خوراكي عوارض بسته به نوع ماده اضافه شده متفاوت مي باشد.

عوارض حاد  مصرف اتانول تهوع ، استفراغ ، افسردگی ، تنگی نفس مي باشد.

عوارض مزمن اعتياد به الکل (الکسيم) ، سيروز کبدی ، تاثير در سلسله اعصاب مرکزی ، تاثير در حافظه در بلند مدت مي باشد.

اتانول يك مايع قابل اشتعال مي باشد كه بخار آن مخلوط با هوا در حرارت معمولي قابل اشتعال مي باشد. لذا مخاطرات آتش سوزي و انفجار نيز بايستي مد نظر قرار گيرد.

در بكارگيري افراد در محيطهايي كه اتانول وجود دارد توجه به وضعيت وبيماريهاي كبدي و پوستي وتنفسي لازم مي باشد.

تهيه كننده دكتر عباس صديف( پزشك دوره ديده طب كار)

منابع:

1- كليات بهداشت حرفه اي نگارش عليرضا چوبينه و فريد اميرزاده

2- دائره المعارف ايمني و بهداشت كار ( وزارت كار)