مهندسی بهداشت حرفه ای ساوه   

ايمني در نگهداري مواد شيميايي و نقش ايمنی و بهداشت حرفه ای در بهره وری واحدهای صنعتی

 ( 1 ) آشنايي با لوزي شناسايي خطر

خطرات مواد شيميايي توأم با ازدياد مصرفشان در صنايع مختلف افزايش يافته و از طرفي چون بخاطرسپردن خطرات مواد شيميايي گوناگون و چگونگي مقابله با آنها براي هر شخص امكان پذير نيست .بنابراين جهت سهولت در مورد آگاهي از خطر هر ماده شيميايي از يك لوزي چهار خانه استفاده مي‌شود . تا هر شخصي با توجه به آشنايي قبلي با مشخصات اين لوزي از چگونگي خطرات آن ماده شيميايي آگاه گردد.

 لوزي خطر

 لوزي خطر داراي چهار خانه است .

 v      خانه بالايي مربوط به قابليت اشتعال جسم مي‌ باشد .

v      خانه‌ي سمت راست قابليت فعل و انفعال شيميايي ( پايدار و از نظر تركيب با  آب) را نشان مي‌دهد .

v      خانه سمت چپ لوزي خطرات بهداشتي ( خطر ماده شيميايي بر روي سلامتي ) را نشان مي‌دهد .

 v      خانه پاييني نشان دهنده خطرات خاص مي‌باشد .

 خانه‌هاي لوزي داراي يك زمينه رنگي يا حروف رنگي ثابت بصورت زير مي باشد :

*       رنگ قرمز براي خانه بالا ( قابليت اشتعال )

*        رنگ آبي براي خانه سمت چپ ( خطرات بهداشتي )

*         رنگ زرد براي خانه سمت راست ( قابليت فعل وانفعال شيميايي )

*         خانه پايين بي‌رنگ و يا اينكه به رنگ بدنه محموله مي‌باشد  ( خطرات خاص )

هر كدام از موارد فوق  ( قابليت فعل و انفعال شيميايي . قابليت اشتعال . خطرات شيميايي ) به پنج درجه تقسيم مي‌شوند ( از درجه صفر تا درجه 4 ) بطوريكه درجه صفر نشان دهنده بي‌خطري و درجه 4 نشان دهنده خطر بسيار شديد مي‌باشد .

ü       اين درجه بندي در مورد خطرات خاص وجود ندارد .

 قابليت اشتعال مواد شيميايي

 درجه 4:

گازهاي شديدا قابل اشتعال و مايعات بسيار فرار قابل اشتعال و موادي كه در حالت گردو غبار در هوا تشكيل مخلوط انفجاري ميدهند. مانند: سولفيد هيدروژن – استالدئيد- اسيد پيكريك.

درجه 3:

مايعاتي كه تقريبا در حرارت نرمال مشتعل ميشوند. مانند: هيدروكسيل امين – فسفر سفيد – استايرن .

درجه 2:

مايعاتي كه جهت مشتعل شدن بايد مقداري حرارت ببينند و جامداتي كه توليد بخارات قابل اشتعال مينمايد. مانند: اسيد استيك – نفتالن – فرم الدئيد.

درجه 1:

موادي كه قبل اشتعال بايد حرارت ببينند. مانند: گليسيرين – سولفور – روي .

درجه صفر :

موادي كه مشتعل نميشوند . مانند : اسيد نيتريك – پراكسيد سديم – اسيد سولفوريك .

خطر بهداشتي مواد

منظور از خطرات بهداشتي همان خطرات و مضرات مواد شيميايي بر روي سلامتي انسان مي باشد و مفهوم درجات پنجگانه آن بشرح زير مي‌باشد :

درجه 4:

موادي كه مقدار كمي از بخارات آنها مي‌تواند سبب مرگ شود مانند هيدروژن سيانيد HCN

درجه 3 :

موادي كه خطرات فوق‌العاده براي سلامتي دارند  مانند سولفيد هيدروژن H2S  هيدرواكسيد سديم NaOH  فسفر سفيد P

درجه 2 :

موادي كه براي سلامتي خطرناك هستند . مانند اكسيد اتيلن C2H4O  نفتالين  C10H8

درجه 1:

موادي كه خطرات كمي براي سلامتي دارند . مانند كلسيم Ca

درجه صفر :

مو ادي كه تحت شرايط حريق نيز خطري براي سلامتي توليد نمي‌كنند . برنز. فسفر قرمز

قابليت فعل و انفعال شيميايي

ميزان پايداري و تركيب ماده شيميايي با آب را نشان داده و تقسيم بندي آن بصورت زير است :

درجه 4:

موادي كه در حرارت و فشار معمولي قادر به تجزيه يا واكنش انفجاري است . مانند اسيد پيكريك و تري نيترو تولوئن

درجه 3 :

موادي كه قادر به تجزيه يا واكنش انفجاري بوده ولي جهت اين عمل به چاشني يا حرارت كافي نياز دارند . مانند فلوئر f

درجه 2:

موادي كه در حالت عادي ناپايدار بوده و تغييرات شيميايي يا فته ولي منفجر نمي‌شود

درجه 1 :

موادي كه درحالت عادي پايدار بوده ولي در حرارت و فشار بالا ممكن است ناپايدار شوند و با آب واكنش نمود ه ( ولي نه بشدت ) انرژي آزاد نمايد مانند روي z

درجه صفر :

موادي كه در حالت عادي حتي در شعله پايدار هستند و با آب واكنش نمي‌دهند .مانند ذغال چوب

خطرات خاص

خطرات خاص شامل خطر و اكنش با آب يا پلي مريزه شده و يا خطر مواد راديواكتيو را نشان مي‌دهد .

اگره  منظور خطر استفاده از آب جهت اطفاء حريق باشد ( مثل خاموش كردن حريق سديم با آب ) در خانه پايين يك W كه يك خط از مركز آن گذشته ( W ) قرار داده مي‌شود و اگر جسم تحت شرايطي پلي مريزه شود علامت         در اين خانه جايگزين مي‌شود .

مواد پلي‌مريزه مواد شيميايي هستند كه به هنگام سوختن گاز سمي توليد ميكنند و به راحتي خاموش نمي‌شوند